Phun cát khô là phương pháp xử lý bề mặt trong đó các hạt mài được thổi bằng khí nén (không sử dụng nước) để làm sạch, đánh bóng hoặc tạo nhám trên bề mặt vật liệu như kim loại, kính, gỗ hoặc đá. Quá trình này loại bỏ bụi bẩn, rỉ sét, lớp sơn cũ và các tạp chất, giúp chuẩn bị bề mặt cho các công đoạn xử lý tiếp theo như sơn phủ, mạ hoặc hàn.
Khi nào nên dùng phun cát khô?
- Làm sạch và loại bỏ lớp sơn, rỉ sét trên bề mặt kim loại trước khi sơn phủ.
- Tạo nhám bề mặt để tăng độ bám dính của lớp phủ.
- Làm sạch các chi tiết nhỏ, khe rãnh phức tạp mà phương pháp cơ học không tiếp cận được.
- Ứng dụng trong ngành công nghiệp ô tô, đóng tàu, cơ khí, nội thất kim loại, và chế tác thủy tinh.
- Không nên áp dụng với các vật liệu nhạy cảm với nhiệt hoặc nơi cần hạn chế bụi, vì phun cát khô có thể sinh ra bụi mịn.
Các loại hạt mài trong phun cát khô
Bột oxit nhôm
- Tinh chế từ quặng boxit, oxit nhôm nâu có độ tinh khiết khoảng 95%.
- Hình dạng sắc cạnh, độ cứng cao (~8.5 MOHS), hiệu quả trong việc loại bỏ sơn, gỉ sét và làm sạch bề mặt.
- Phun cát xe máy, chuẩn bị bề mặt kim loại trước sơn, tạo độ nhám cần thiết.
- Tốc độ mài mòn thấp, có thể tái sử dụng nhiều lần, giúp tiết kiệm chi phí dài hạn dù giá thành ban đầu cao.
Hạt thủy tinh (Glass Beads)
- Làm từ thủy tinh vôi soda, có dạng hình cầu.
- Mềm hơn oxit nhôm, không chứa silica, cho bề mặt hoàn thiện sáng và mịn.
- Dùng để làm sạch nhẹ, tước nhẹ bề mặt, tạo hiệu ứng mờ trên kính mà không làm thay đổi kích thước chi tiết.
- Tái sử dụng nhiều lần, ít mài mòn bề mặt, phù hợp với ứng dụng yêu cầu tính thẩm mỹ cao.
Hạt thép – Bi thép
- Sản xuất từ thép carbon, có hình cầu.
- Cứng, bền, tạo bề mặt bóng và đồng đều.
- Làm sạch bề mặt kim loại, tẩy rỉ, làm bóng, chuẩn bị bề mặt trước sơn hoặc phủ lớp bảo vệ.
- Tái sử dụng nhiều lần, ít tạo bụi, giá thành rẻ hơn oxit nhôm và thủy tinh, thân thiện với môi trường làm việc.
Hạt thép đa cạnh
- Có hình dạng sắc cạnh, độ cứng cao.
- Loại bỏ sơn cũ, rỉ sét hiệu quả, tạo nhám mạnh cho các bề mặt kim loại thép trước khi sơn phủ.
- Làm sạch nhanh, hiệu quả cao trong công nghiệp nặng.
Hạt bi inox
- Làm từ thép không gỉ chứa hàm lượng crom và niken cao.
- Không gây nhiễm sắt lên bề mặt, tạo độ bóng sáng cao, duy trì độ thẩm mỹ.
- Sử dụng trong ngành công nghiệp yêu cầu bề mặt sáng, như chế biến thực phẩm, y tế, hoặc thiết bị inox cao cấp.
- Có thể tái sử dụng, hiệu quả cao trong làm sạch và đánh bóng bề mặt inox hoặc nhôm mà không ảnh hưởng đến chất lượng bề mặt.
Một số lưu ý khi vận hành phun cát khô
- Luôn trang bị đồ bảo hộ cá nhân như mặt nạ phòng bụi, kính, găng tay và quần áo chống bụi để tránh hít phải bụi mịn hoặc hạt mài.
- Cần trang bị hệ thống thu gom bụi hoặc buồng phun cát kín để giảm thiểu bụi lan tỏa trong không gian làm việc.
- Điều chỉnh áp suất phù hợp với loại hạt mài và vật liệu để tránh làm hỏng bề mặt hoặc thiết bị.
- Thường xuyên kiểm tra thiết bị và tình trạng hạt mài để đảm bảo hiệu quả phun và tuổi thọ thiết bị.
- Tránh dùng cát tự nhiên (như cát sông) do nguy cơ tạo bụi silica tự do, có thể gây bệnh bụi phổi silic nghiêm trọng.
Phun cát khô là một phương pháp làm sạch và xử lý bề mặt hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với nhiều loại vật liệu và yêu cầu công nghiệp khác nhau. Việc lựa chọn đúng loại hạt mài như oxit nhôm, hạt thủy tinh, bi thép hay bi inox sẽ quyết định đến chất lượng bề mặt sau xử lý cũng như hiệu quả kinh tế của doanh nghiệp. Áp dụng đúng kỹ thuật và đảm bảo an toàn khi vận hành sẽ giúp phát huy tối đa lợi ích mà phun cát khô mang lại.