Dao phay ngón là một dụng cụ cắt gọt rất phổ biến trong gia công cơ khí chính xác, đặc biệt trên các máy CNC. Sau một thời gian sử dụng, lưỡi cắt của dao bị cùn, ảnh hưởng đến chất lượng gia công và độ chính xác của sản phẩm. Việc mài lại dao phay ngón đúng cách giúp tái sử dụng dụng cụ, tiết kiệm chi phí, đồng thời đảm bảo hiệu suất làm việc.
Dao phay ngón là gì?
Dao phay ngón (End Mill) là loại dao cắt có hình dạng gần giống như mũi khoan, nhưng có khả năng cắt theo nhiều phương khác nhau như cắt mặt, cắt cạnh và cắt rãnh. Loại dao này thường có từ 2 đến 6 me cắt (lưỡi), được làm từ thép gió (HSS) hoặc hợp kim cứng (Carbide).
Lưu ý khi mài dao phay ngón
Xác định tình trạng dao
- Kiểm tra mức độ mòn của me cắt, góc cắt và phần đầu dao.
- Nếu dao bị mẻ lớn hoặc cong vênh, không nên mài lại mà cần thay dao mới.
Biết rõ thông số kỹ thuật ban đầu
- Phải nắm được góc cắt (góc xoắn, góc sau, góc trước), đường kính dao và số me.
- Mài sai thông số có thể làm hỏng dao và gây nguy hiểm khi gia công.
Đảm bảo thiết bị mài đạt chuẩn
- Dùng máy mài dao chuyên dụng (Universal Tool Grinder, máy mài CNC hoặc mài tay trên máy mài phẳng).
- Đá mài phải có độ hạt phù hợp (thường dùng đá hạt mịn hoặc CBN cho dao carbide).
Ưu tiên an toàn
- Luôn đeo kính bảo hộ và găng tay chống trượt.
- Đảm bảo dao được gá chặt và không rung lắc trong quá trình mài.
Hướng dẫn mài lại dao phay ngón đúng góc, đúng me, an toàn
Chuẩn bị máy và dao
- Lắp đá mài vào trục chính máy mài, chỉnh cân bằng.
- Gá dao phay ngón lên đồ gá chuyên dụng, đảm bảo trục dao song song với bàn mài hoặc thiết lập theo góc yêu cầu.
- Điều chỉnh tốc độ đá mài phù hợp (thường khoảng 3000–5000 vòng/phút).
Mài mặt sau me cắt
- Đây là phần quan trọng nhất ảnh hưởng đến độ sắc bén của dao.
- Tiếp xúc nhẹ nhàng giữa đá và me, tránh gây cháy dao.
- Giữ góc mài ổn định (thường 10–15 độ đối với dao HSS, 7–10 độ với dao carbide).
- Mài lần lượt từng me, đảm bảo các me đều nhau và không bị lệch.
Mài đầu cắt
- Với dao phay ngón cắt đáy (center-cutting), cần mài đều các răng ở đầu.
- Đảm bảo mặt phẳng đầu dao đồng đều và sắc bén.
- Kiểm tra chiều cao các me sao cho không bị lệch tâm, gây rung khi cắt.
Mài phần cạnh bên
- Với các dao có me bị mòn dọc thân, có thể mài lại để tái sử dụng phần lưỡi còn lại.
- Tuy nhiên cần mài đúng helix angle để đảm bảo khả năng thoát phoi.
Làm nguội và kiểm tra lại
- Dùng dung dịch làm mát hoặc mài ngắt quãng để tránh dao bị quá nhiệt.
- Sau khi mài xong, kiểm tra lại độ sắc, góc cắt và độ đồng đều giữa các me.
- Có thể dùng kính lúp hoặc máy kiểm tra dao (tool presetter) để đánh giá chính xác.
Một số mẹo khi mài lại dao phay ngón
- Dao carbide rất cứng, cần sử dụng đá mài CBN hoặc kim cương chuyên dụng.
- Không nên mài quá nhiều lần, vì mỗi lần mài làm giảm đường kính và độ chính xác.
- Cân nhắc độ lệch tâm sau khi mài, vì dao lệch tâm sẽ gây rung và sai số khi cắt.
- Có thể gửi dao ra các đơn vị chuyên mài lại dao phay ngón, nếu không có máy móc chuyên dụng.
Mài lại dao phay ngón là một kỹ thuật đòi hỏi sự chính xác cao và hiểu biết rõ về kết cấu của dao cũng như các thông số cắt. Nếu thực hiện đúng cách, bạn có thể tận dụng lại nhiều lần dao đã dùng, tiết kiệm đáng kể chi phí sản xuất mà vẫn đảm bảo chất lượng gia công. Tuy nhiên, nếu chưa có kinh nghiệm, hãy bắt đầu với các dao đơn giản và chú ý yếu tố an toàn khi thao tác với máy mài.
