Chất tách khuôn (hay chất chống dính khuôn) là một hợp chất chuyên dụng được sử dụng trong các quá trình gia công khuôn, đặc biệt là ép nhựa, đúc kim loại, đúc cao su hoặc ép nhiệt. Mục đích chính của chất tách khuôn là tạo ra một lớp màng mỏng giữa sản phẩm và bề mặt khuôn, giúp tách sản phẩm ra khỏi khuôn dễ dàng, không bị dính, biến dạng hoặc hư hỏng. Chất tách khuôn có thể ở dạng dung dịch, dạng keo, sáp, hoặc bình xịt, tùy theo ứng dụng và điều kiện sản xuất.
Đặc điểm của chất tách khuôn
- Không bị phân hủy ở nhiệt độ cao, phù hợp với các quy trình ép nóng.
- Không chảy hoặc bay hơi nhanh, đảm bảo hiệu quả trong nhiều lần ép liên tiếp.
- Sau khi sử dụng, không để lại vết dầu hoặc tạp chất trên sản phẩm, đảm bảo độ sạch cho các công đoạn tiếp theo như sơn hoặc in.
- Nhiều loại chất tách khuôn hiện đại có thành phần không độc hại, không chứa dung môi VOC và không gây mùi khó chịu.
- Có thể ở dạng xịt, bôi hoặc pha loãng để sử dụng bằng máy, phù hợp với nhiều loại dây chuyền sản xuất.
Phương thức hoạt động của chất tách khuôn
Chất tách khuôn hoạt động dựa trên việc tạo ra một lớp màng mỏng, cách ly hoàn toàn bề mặt khuôn với sản phẩm. Khi sản phẩm được ép hoặc đúc vào khuôn, lớp màng này sẽ ngăn không cho sản phẩm dính chặt vào khuôn. Khi khuôn mở ra, sản phẩm sẽ dễ dàng trượt ra ngoài hoặc được đẩy ra bởi hệ thống ty đẩy mà không cần dùng lực lớn. Một số chất tách khuôn có khả năng chịu nhiệt cao và bám tốt trên khuôn trong nhiều chu kỳ ép, giúp tiết kiệm thời gian phun lặp lại.
Vai trò dầu tách khuôn
- Giảm ma sát giữa sản phẩm và khuôn, giúp sản phẩm sau ép dễ dàng được lấy ra mà không bị dính.
- Bảo vệ bề mặt khuôn, hạn chế mài mòn, ăn mòn hoặc trầy xước trong quá trình ép hoặc đúc.
- Cải thiện chất lượng sản phẩm, giữ nguyên hình dáng, bề mặt mịn và không có lỗi do tách khuôn gây ra.
- Tăng hiệu suất sản xuất, giảm thời gian chu kỳ và nguy cơ phải làm lại sản phẩm lỗi.
- Giảm chi phí bảo trì, kéo dài tuổi thọ khuôn và giảm tần suất sửa chữa thiết bị.
Ứng dụng của chất tách khuôn
- Dùng trong ép nhựa, thổi nhựa, đúc nhựa nhiệt dẻo và nhựa nhiệt rắn.
- Sử dụng trong đúc nhôm, kẽm, magiê với khuôn kim loại chịu nhiệt.
- Áp dụng trong ép đúc hoặc lưu hóa cao su tự nhiên, cao su tổng hợp.
- Dùng cho sản xuất sợi thủy tinh, sợi carbon bằng công nghệ ép khuôn nóng.
- Một số chất tách khuôn đặc biệt được dùng trong sản xuất khuôn bánh hoặc các sản phẩm nướng công nghiệp.
Một số loại chất tách khuôn phổ biến
Loại chất tách khuôn |
Ứng dụng |
Ưu điểm nổi bật |
Gốc dầu (Oil-based) |
Ép nhựa nhiệt dẻo, đúc kim loại, cao su |
- Dễ sử dụng - Giá thành rẻ - Bám dính tốt ở nhiệt độ cao |
Gốc nước (Water-based) |
Nhựa, composite, thực phẩm, cao su nhiệt độ trung bình |
- An toàn với môi trường - Không mùi, không độc hại - Không cháy nổ |
Gốc silicon (Silicone-based) |
Ép nhựa, cao su, đúc khuôn cần bề mặt trơn mượt |
- Tạo lớp màng bôi trơn tốt - Chống dính hiệu quả - Thời gian tác dụng lâu |
Không chứa silicon (Silicone-free) |
Các sản phẩm cần sơn, in, dán sau khi ép |
- Không gây ảnh hưởng đến bề mặt sản phẩm - Dễ làm sạch - Phù hợp quy trình tiếp theo |
Tách khuôn dạng sáp (Wax-based) |
Khuôn composite, sợi thủy tinh, sợi carbon |
- Chịu nhiệt cao - Tạo lớp màng bền chắc - Dễ đánh bóng bề mặt khuôn |
Tách khuôn dạng xịt (Aerosol spray) |
Các xưởng nhỏ, sản xuất thủ công, cần linh hoạt |
- Dễ sử dụng, tiện lợi - Không cần thiết bị chuyên dụng - Phân bổ đồng đều |
Những lưu ý khi mua chất tách khuôn
- Chọn đúng loại phù hợp với vật liệu khuôn và sản phẩm (nhựa, kim loại, cao su…).
- Đảm bảo chất không phân hủy ở nhiệt độ vận hành của khuôn.
- Ưu tiên các sản phẩm không độc hại, không mùi, không gây kích ứng da hoặc cháy nổ.
- Nếu sản phẩm cần sơn, dán hoặc in, nên chọn loại không để lại cặn dầu.
- Lựa chọn sản phẩm từ các nhà cung cấp có danh tiếng và chứng chỉ kiểm định chất lượng.
- Nên đánh giá không chỉ giá bán mà cả hiệu suất sử dụng, thời gian bám dính, số lần dùng trong mỗi lần phun.
Chất tách khuôn đóng vai trò thiết yếu trong quy trình sản xuất công nghiệp, giúp nâng cao hiệu suất, bảo vệ khuôn và đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra. Việc lựa chọn đúng loại chất tách khuôn không chỉ tối ưu hóa quy trình làm việc mà còn góp phần tiết kiệm chi phí, thời gian bảo trì và nâng cao tuổi thọ khuôn. Do đó, hiểu rõ đặc điểm, ứng dụng và cách sử dụng hiệu quả chất tách khuôn là điều cần thiết đối với bất kỳ doanh nghiệp nào trong ngành ép nhựa, đúc khuôn hay gia công vật liệu.