H₂S là gì? Đặc điểm và nguy hiểm của khí hiđro sunfua

Hydro sunfua (H₂S) là một hợp chất vô cơ dạng khí, gồm 2 nguyên tử hydro liên kết với 1 nguyên tử lưu huỳnh. Khí này không màu, có mùi trứng thối đặc trưng và cực độc nếu hít phải ở nồng độ cao.

H₂S có ở đâu?

H₂S thường xuất hiện trong các khu vực phân rã chất hữu cơ như cống rãnh, hầm chứa, giếng sâu, khu vực núi lửa hoạt động, mỏ dầu, khí tự nhiên, bãi chôn lấp rác và thậm chí có thể sinh ra trong dạ dày người trong một số trường hợp nhất định.

Tính chất lý hóa của khí H₂S

Tính chất vật lý

Thuộc tính	Mô tả
Trạng thái	Khí không màu
Mùi	Mùi trứng thối rất đặc trưng
Khối lượng riêng	Nặng hơn không khí → dễ tích tụ nơi trũng/thấp
Độ tan trong nước	Tan tốt, tạo dung dịch axit yếu (axit sunfuhidric)
Nhiệt độ sôi	–60,3 °C
Nhiệt độ nóng chảy	–85,5 °C

Tính chất hóa học

Tính chất	Mô tả phản ứng
Tính axit	Là axit yếu, phản ứng với bazơ → tạo muối sunfua hoặc hidrosunfua
Tính khử mạnh	Bị oxi hóa dễ dàng → tạo lưu huỳnh tự do (S) hoặc SO₂
Phản ứng với kim loại nặng	Tạo kết tủa sunfua màu đặc trưng (PbS đen, CuS đen, CdS vàng…)
Phản ứng với dung dịch oxi hóa	Bị oxi hóa bởi Cl₂, HNO₃, KMnO₄… → tạo S hoặc H₂SO₄

Sự nguy hiểm của khí hiđro sunfua

Cực độc, ngưỡng gây chết chỉ từ > 700 ppm trong vài giây.
Gây ức chế hệ thần kinh trung ương, gây ngạt do chặn hô hấp tế bào.
Ở nồng độ cao làm tê liệt khứu giác ngay lập tức, khiến người hít vào không còn cảm nhận được mùi (rất nguy hiểm vì mất cảnh báo tự nhiên).
Có thể gây viêm phổi, tổn thương phổi, phù phổi, tử vong nhanh chóng nếu không cấp cứu kịp thời.

Ứng dụng của khí H₂S trong đời sống

Mục đích	Mô tả
Trong hóa học phân tích	Dùng để xác định các cation kim loại nặng qua phản ứng tạo kết tủa sunfua màu
Điều chế lưu huỳnh & H₂SO₄	H₂S là tiền chất quan trọng tạo lưu huỳnh nguyên tố, H₂SO₄ và các hợp chất lưu huỳnh hữu cơ
Điều chế sunfua kim loại	Ứng dụng trong sản xuất sơn, composite, vật liệu, bảo vệ kim loại
Quá trình Girdler sulfide	Dùng để tách nước nặng (D₂O) khỏi nước bình thường
Nông nghiệp	Là chất khử trùng, kiểm soát vi sinh
Y tế – Sinh học	Liều thấp H₂S có tác dụng bảo vệ ty thể, chống oxy hóa mô tế bào
Gia công kim loại	Là thành phần trong dầu cắt gọt, dung dịch làm mát và chất bôi trơn

H₂S là một loại khí vừa có giá trị công nghiệp, hóa học rất cao, vừa đặc biệt nguy hiểm đối với con người. Hiểu rõ tính chất, phạm vi ứng dụng và biện pháp an toàn là yêu cầu bắt buộc khi tiếp xúc hoặc làm việc trong môi trường có khả năng phát sinh khí H₂S.