HRA, HRB và HRC là các thang đo độ cứng Rockwell, được sử dụng rộng rãi để xác định khả năng chống biến dạng dẻo của vật liệu. Đây là những ký hiệu phổ biến trong ngành cơ khí, luyện kim, gia công và kiểm tra chất lượng sản phẩm. Ký hiệu "HR" viết tắt từ Hardness Rockwell (độ cứng Rockwell), còn chữ cái A, B, C đại diện cho từng thang đo khác nhau.
Phân biệt các thang đo độ cứng Rockwell
|
Thang đo |
Đặc điểm |
Vật liệu áp dụng |
|
HRA |
Sử dụng mũi kim cương, lực tải 60 kgf |
Vật liệu cực cứng như hợp kim cứng, vật liệu phủ cứng, thép tôi siêu cứng |
|
HRB |
Sử dụng bi thép 1/16 inch, lực tải 100 kgf |
Vật liệu có độ cứng trung bình như đồng, nhôm, hợp kim mềm, thép chưa tôi |
|
HRC |
Sử dụng mũi kim cương, lực tải 150 kgf |
Thép tôi, gang cứng, hợp kim cứng, vật liệu chịu mài mòn cao |
Ví dụ phân biệt điển hình HRA, HRB, HRC
- HRA được dùng để đo hợp kim cứng trong chế tạo dao cắt CNC. Nếu dao phay hợp kim có độ cứng 85 HRA, điều đó chứng tỏ vật liệu này rất cứng và khó mài mòn.
- HRB dùng cho vật liệu mềm hơn, chẳng hạn đồng đỏ có độ cứng khoảng 60 HRB. Giá trị này cho thấy vật liệu dẻo, dễ gia công nhưng không chịu mài mòn cao.
- HRC áp dụng cho thép sau khi tôi cứng. Ví dụ, dao tiện thép thường đạt độ cứng 58 – 62 HRC, giúp dao bền, chịu lực cắt
Một số lưu ý về HRA, HRB, HRC
- Không so sánh trực tiếp giá trị HRA, HRB, HRC với nhau vì mỗi thang đo sử dụng tải trọng và đầu đo khác nhau.
- Chỉ lựa chọn thang đo phù hợp với vật liệu để tránh sai lệch kết quả.
- Độ cứng cao (HRC, HRA) thường đi kèm độ giòn lớn, trong khi HRB cho thấy tính dẻo và dễ biến dạng hơn.
- Các phép đo cần tiến hành trên bề mặt sạch, phẳng, không có lớp oxi hóa hay dầu mỡ để đảm bảo độ chính xác.
Ứng dụng thực tế của các thang đo HRA, HRB, HRC
HRA
- Kiểm tra độ cứng của vật liệu phủ siêu cứng.
- Đánh giá hợp kim cứng trong chế tạo dao cắt, khuôn mẫu.
- Dùng cho các ngành công nghiệp đòi hỏi vật liệu chịu mài mòn cực cao.
HRB
- Đo độ cứng đồng, nhôm, hợp kim màu, vật liệu dẻo.
- Đánh giá vật liệu trước khi xử lý nhiệt hoặc khi cần gia công nguội.
- Ứng dụng trong sản xuất linh kiện điện tử, phụ tùng cơ khí nhẹ.
HRC
- Phổ biến nhất trong ngành cơ khí chế tạo.
- Dùng để kiểm tra thép sau tôi cứng, dao cắt, vòng bi, trục máy.
- Đóng vai trò quan trọng trong đánh giá chất lượng thép dụng cụ, thép khuôn.
HRA, HRB và HRC là những thang đo độ cứng Rockwell được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất và kiểm tra chất lượng vật liệu. Mỗi thang đo có đặc điểm và phạm vi riêng, từ vật liệu siêu cứng đến kim loại dẻo hơn. Việc lựa chọn đúng thang đo không chỉ giúp xác định chính xác đặc tính vật liệu mà còn tối ưu hóa quá trình gia công, tăng độ bền và chất lượng sản phẩm cuối cùng.
