Na₂B₄O₇ hay còn gọi là Natri Borat (Borax) là một hợp chất vô cơ của natri và axit boric. Công thức hóa học là Na₂B₄O₇·10H₂O (dạng ngậm nước) hoặc Na₂B₄O₇ (dạng khan). Đây là một muối borat của natri, thường được dùng trong công nghiệp thủy tinh, gốm sứ, chất tẩy rửa và y học.
Tính chất của Natri Borat
Tính chất vật lý của Natri Borat
|
Thuộc tính |
Giá trị / Mô tả |
|
Khối lượng mol (dạng khan) |
201,22 g/mol |
|
Khối lượng mol (dạng ngậm nước) |
381,38 g/mol |
|
Màu sắc |
Trắng, có thể ở dạng tinh thể hoặc vô định hình |
|
Khối lượng riêng |
1,73 g/cm³ |
|
Điểm nóng chảy |
743°C |
|
Điểm sôi |
1.575°C |
|
Độ tan trong nước |
Tan tốt |
|
Mùi vị |
Không mùi |
|
Tính ổn định |
Ổn định ở điều kiện thường, dễ hút ẩm |
Tính chất hóa học của Natri Borat
|
Phản ứng / Tính chất |
Mô tả |
|
Phản ứng với axit |
Dạng ngậm nước phản ứng mạnh với axit, tạo ra axit boric (H₃BO₃) |
|
Tính cháy |
Là hợp chất dễ cháy, tạo ngọn lửa màu vàng lục khi đốt |
|
Khả năng hòa tan |
Tan tốt trong ethylene glycol, ít tan trong axeton |
|
Phản ứng với bazơ |
Có khả năng phản ứng với bazơ, tạo các muối borat khác |
|
Tính đệm |
Có khả năng duy trì pH ổn định trong dung dịch – ứng dụng nhiều trong phòng thí nghiệm |
Natri Borat có nguy hiểm không?
- Natri borat không phải là chất độc cấp tính, tức là ở liều lượng thấp, nó không gây hại.
- Tuy nhiên, khi hít phải hoặc nuốt phải với liều lớn, có thể gây buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.
- Trẻ em và phụ nữ mang thai nên hạn chế tiếp xúc vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.
- Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA, 2006) không có bằng chứng cho thấy natri borat gây độc tế bào ở người, nhưng vẫn cần thận trọng khi tiếp xúc lâu dài.
Công dụng của Natri Borat
Trong tẩy rửa
- Borax (Na₂B₄O₇) là thành phần phổ biến trong bột giặt và chất tẩy rửa đa năng.
- Hóa chất này có khả năng làm mềm nước, tăng hiệu quả tẩy sạch của xà phòng, đồng thời khử mùi và diệt khuẩn nhẹ.
- Thường được dùng để làm sạch bồn cầu, sàn nhà, quần áo, đồ bếp hoặc loại bỏ nấm mốc và vết bẩn cứng đầu.
Trong công nghiệp
- Dùng làm chất đệm trong nhiều phản ứng hóa học.
- Sử dụng như chất làm mềm nước, giúp giảm độ cứng trong xử lý nước.
- Là nguyên liệu trong sản xuất thủy tinh, men gốm, chất hàn và linh kiện điện tử.
Trong nông nghiệp & vệ sinh
- Dung dịch 10% Na₂B₄O₇ được dùng để diệt côn trùng, gián, nấm mốc và bướm đêm.
- Cũng có thể hoạt động như thuốc diệt cỏ nhẹ.
Trong thực phẩm & y học
- Sử dụng như chất phụ gia bảo quản thực phẩm (trong giới hạn an toàn).
- Có khả năng chống vi khuẩn và nấm nhẹ, nên đôi khi được dùng trong dung dịch sát trùng hoặc tẩy rửa.
Natri Borat (Na₂B₄O₇) là một hợp chất vô cơ quan trọng với nhiều ứng dụng trong công nghiệp, xử lý nước và vệ sinh môi trường. Mặc dù tương đối an toàn ở liều lượng thấp, người sử dụng cần tuân thủ quy định bảo hộ và tránh tiếp xúc trực tiếp với lượng lớn để đảm bảo an toàn sức khỏe và môi trường.
