Kẽm oxit (ZnO) là một hợp chất vô cơ của kẽm và oxy, thường xuất hiện dưới dạng bột trắng không mùi, không màu. ZnO nổi bật nhờ khả năng chống tia UV, tính ổn định hóa học cao và tính dẫn nhiệt tốt, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp và y tế.
Đặc điểm vật lý nổi bật của kẽm oxit
- Dạng bột màu trắng, không mùi, chuyển sang màu vàng khi nung nóng.
- Khối lượng mol 81.408 g/mol.
- Khối lượng riêng 5.606 g/cm³.
- Điểm nóng chảy 1975 °C, điểm sôi: 2360 °C.
- Độ hòa tan trong nước 0.16 mg/100 mL ở 30 °C.
Điều chế kẽm oxit bằng phương pháp tiên tiến
Phương pháp gián tiếp
Nhiệt phân kẽm kim loại trong nồi graphite, hơi kẽm bốc lên ở nhiệt độ cao >907 °C, oxy hóa tạo ZnO, thu hạt chất lượng cao qua ống truyền nguội.
Phương pháp trực tiếp
Dùng calamine hoặc kẽm kim loại không tinh khiết, nung nóng và giảm carbon, sau đó hơi nước oxy hóa gián tiếp thành ZnO.
Phòng thí nghiệm
Điện phân anốt của dung dịch natri bicarbonate với que kẽm, tạo hydroxit kẽm rồi nung nóng thành ZnO.
Ứng dụng của oxit kẽm
Trong mỹ phẩm
- Là thành phần chính trong kem chống nắng nhờ khả năng hấp thụ tia UV và chống oxy hóa.
- Sử dụng trong kem trị hăm tã trẻ em, bảo vệ da khỏi kích ứng và vi khuẩn.
- Thêm vào các sản phẩm dưỡng da và mĩ phẩm để tăng tính ổn định và bền màu.
Trong công nghiệp
- Chế tạo cao su, tăng độ bền cơ học và chống mài mòn.
- Sử dụng trong sản xuất sơn và gốm, cải thiện độ bền màu và khả năng chịu nhiệt.
- Ứng dụng trong pin và vật liệu điện tử nhờ tính dẫn nhiệt tốt và ổn định hóa học.
Trong y dược và phòng thí nghiệm
- Là thành phần của một số thuốc mỡ kháng khuẩn và sát trùng.
- Sử dụng trong điều chế dược phẩm để tạo hợp chất kẽm hữu ích cho cơ thể.
- Dùng trong các phản ứng hóa học để tổng hợp hợp chất kẽm khác hoặc kiểm tra mẫu hóa học.
Kẽm oxit có độc không?
ZnO được xem là an toàn trong hầu hết các ứng dụng công nghiệp và y tế, nhưng hít phải bột ZnO hoặc tiếp xúc lâu dài với nồng độ cao có thể gây kích ứng đường hô hấp hoặc da. Cần tuân thủ quy trình an toàn khi xử lý và bảo quản.
Cách sử dụng và bảo quản thuốc kẽm oxit an toàn
- Sử dụng đúng liều lượng theo hướng dẫn sản phẩm hoặc chỉ dẫn bác sĩ.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với mắt; nếu dính phải, rửa sạch bằng nhiều nước.
- Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp và ẩm ướt.
- Giữ ngoài tầm tay trẻ em và thú nuôi, tiêu hủy đúng cách khi không còn sử dụng.
Kẽm oxit (ZnO) là hợp chất đa năng với nhiều ứng dụng trong mỹ phẩm, công nghiệp, y dược và nghiên cứu hóa học. Việc sử dụng đúng cách và bảo quản cẩn thận giúp phát huy tối đa hiệu quả của ZnO đồng thời đảm bảo an toàn cho con người và môi trường.
