Bụi kim loại trong nhà xưởng là gì ?
Bụi kim trong nhà xưởng loại là các hạt rắn siêu nhỏ được tạo ra trong quá trình gia công như mài, cắt, phay, tiện, đánh bóng hoặc hàn. Các loại bụi này có kích thước rất nhỏ, dễ dàng lơ lửng trong không khí và xâm nhập sâu vào hệ hô hấp hoặc bám vào bề mặt thiết bị, gây ăn mòn và giảm tuổi thọ máy móc.
Các loại bụi kim loại trong nhà xưởng thường gặp
Loại kim loại |
Nguồn phát sinh |
Đặc điểm chính |
Bụi sắt thép |
Tiện, phay, hàn thép, đánh bóng |
Dễ bị oxi hóa, sinh ra rỉ sét |
Bụi nhôm |
Cắt, mài nhôm |
Nhẹ, dễ cháy nổ trong điều kiện khô |
Bụi inox |
Mài, đánh bóng inox |
Khó phân hủy, lắng đọng lâu |
Bụi đồng |
Gia công đồng, hợp kim đồng |
Có thể gây dị ứng |
Bụi kẽm |
Phát sinh trong mạ kẽm |
Gây ảnh hưởng hệ hô hấp |
Tác hại của bụi kim loại đối với nhà xưởng
Ảnh hưởng đến sức khỏe con người
Bụi kim loại có thể xâm nhập vào phổi và máu thông qua hô hấp hoặc tiếp xúc da.
- Gây ra các bệnh về hô hấp như viêm phổi, viêm phế quản mãn tính.
- Gây ung thư vì một số kim loại như Crôm (VI), niken là chất gây ung thư nhóm 1 theo WHO.
- Bệnh về da như dị ứng, nổi mẩn, viêm da tiếp xúc.
- Ngộ độc kim loại nặng và có thể dẫn đến suy gan, thận nếu phơi nhiễm lâu dài.
Ảnh hưởng đến thiết bị và máy móc
- Giảm hiệu quả tản nhiệt.
- Gây tắc nghẽn hệ thống lọc khí.
- Làm mòn chi tiết máy, giảm tuổi thọ thiết bị.
- Làm giảm độ chính xác trong gia công CNC.
Tăng nguy cơ cháy nổ
Một số loại bụi như bụi nhôm, bụi titan có tính cháy rất cao khi lơ lửng trong không khí kết hợp tia lửa hàn hoặc điện.
Gây ô nhiễm môi trường nhà xưởng
- Làm giảm chất lượng không khí.
- Gây mùi khó chịu, ảnh hưởng tinh thần và năng suất làm việc của nhân công.
- Bụi lắng đọng trên sàn dễ gây trơn trượt, mất an toàn.
Dấu hiệu cho thấy nhà xưởng đang bị ô nhiễm bụi kim loại
Có lớp bụi kim loại lắng đọng trên máy móc |
Dễ thấy ở những nơi ít lau chùi |
Công nhân hay bị ho, ngứa mắt, viêm mũi |
Biểu hiện hô hấp sớm do hít bụi |
Thiết bị mau hỏng, nóng bất thường |
Có thể do bụi bám vào linh kiện tản nhiệt |
Không khí nhà xưởng luôn mờ, đục |
Do nồng độ bụi lơ lửng cao |
Lọc gió, quạt hút mau bị nghẹt |
Dấu hiệu hệ thống lọc kém hiệu quả |
Giải pháp kiểm soát và xử lý bụi kim loại trong nhà xưởng
Sử dụng hệ thống hút bụi trung tâm
- Dẫn toàn bộ bụi phát sinh về một trạm xử lý trung tâm.
- Dùng ống dẫn chuyên dụng và quạt công suất lớn.
- Hệ thống lọc nhiều lớp lọc túi, lọc HEPA giúp loại bỏ đến 99% hạt bụi.
Sử dụng màn chắn, buồng hút cục bộ
- Lắp buồng hút tại vị trí sinh bụi lớn như buồng hàn, buồng đánh bóng.
- Dùng rèm chắn, màn nhựa PVC để cô lập vùng bụi.
- Lắp thêm hệ thống hút phía trên hoặc bên hông.
Duy trì hệ thống thông gió hợp lý
- Kết hợp hút, cấp khí tươi để tạo lưu thông không khí.
- Hạn chế khí bụi lắng đọng trong nhà xưởng kín.
Bảo trì định kỳ máy móc và hệ thống lọc
Làm sạch bộ lọc bụi |
Hằng tuần hoặc theo khuyến cáo NSX |
Kiểm tra hoạt động quạt hút |
Hằng tháng |
Kiểm tra các ống dẫn bụi |
Mỗi 3–6 tháng |
Kiểm tra hiệu quả lọc |
Bằng thiết bị đo nồng độ bụi |
Bảo dưỡng định kỳ thiết bị CNC |
Mỗi 6 tháng/lần |
Đào tạo và cung cấp thiết bị bảo hộ cá nhân
- Trang bị khẩu trang lọc bụi chuẩn N95 hoặc cao hơn
- Cung cấp kính bảo hộ, găng tay, quần áo chống bụi
- Tổ chức đào tạo nhận biết rủi ro bụi và cách xử lý
Một số công nghệ xử lý bụi kim loại trong nhà xưởng
Công nghệ |
Ưu điểm |
Nhược điểm |
Cyclone |
Gọn nhẹ, giá thành thấp |
Không hiệu quả với bụi siêu mịn |
Lọc túi |
Hiệu quả cao, phù hợp với nhiều loại bụi |
Cần thay túi định kỳ, thường xuyên. |
Lọc tĩnh điện |
Hiệu quả cực cao, xử lý bụi mịn |
Giá cao, khó bảo trì |
Lọc ướt |
Giảm nhiệt kết hợp xử lý khí độc |
Cần phải xử lý nước thải phát sinh |
Hệ thống hút chân không trung tâm |
Tự động hóa cao, tiết kiệm nhân công |
Chi phí đầu tư ban đầu lớn |
Lưu ý khi đầu tư hệ thống xử lý bụi kim loại trong nhà xưởng
- Đánh giá lại toàn bộ vị trí sinh bụi để chọn đúng loại thiết bị và công suất phù hợp.
- Ưu tiên thiết bị có thể nâng cấp hoặc mở rộng sau này.
- Xem xét yếu tố chi phí vận hành và bảo trì.
- Lựa chọn nhà cung cấp uy tín, có hỗ trợ kỹ thuật lâu dài.
Việc kiểm soát bụi kim loại trong nhà xưởng không chỉ là vấn đề về an toàn lao động mà còn là yếu tố sống còn đối với năng suất và tuổi thọ thiết bị. Với môi trường gia công CNC, việc phát sinh bụi là điều không thể tránh khỏi, nhưng nếu được đầu tư hệ thống xử lý phù hợp, bụi sẽ không còn là mối lo ngại lớn.