Dầu bôi trơn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm ma sát, bảo vệ bề mặt kim loại và tăng tuổi thọ thiết bị. Tuy nhiên, bản thân dầu gốc không thể đáp ứng đầy đủ các yêu cầu khắt khe trong điều kiện làm việc khắc nghiệt. Đây là lý do các loại phụ gia được thêm vào dầu bôi trơn để nâng cao hiệu suất và tính năng bảo vệ.
Vậy phụ gia trong dầu bôi trơn là gì? Chúng có tác dụng như thế nào và có những loại nào? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về phụ gia dầu bôi trơn và cách lựa chọn dầu phù hợp với nhu cầu sử dụng.
Phụ gia trong dầu bôi trơn là gì?
Phụ gia dầu bôi trơn là các hợp chất hóa học được pha trộn vào dầu gốc với tỷ lệ từ 0,1% đến 30% nhằm cải thiện các đặc tính vật lý và hóa học của dầu. Chúng giúp dầu bôi trơn có khả năng chịu nhiệt tốt hơn, giảm ma sát, chống oxy hóa, bảo vệ bề mặt kim loại và kéo dài tuổi thọ thiết bị.
Thành phần của dầu bôi trơn
| Thành phần | Chức năng |
|---|---|
| Dầu gốc | Thành phần chính, chiếm 70 - 90%, quyết định độ nhớt và tính chất cơ bản của dầu |
| Phụ gia bôi trơn | Tăng cường tính năng bảo vệ và hiệu suất của dầu |
| Chất ổn định | Đảm bảo dầu hoạt động tốt trong thời gian dài, không bị biến chất |
Tác dụng của phụ gia trong dầu bôi trơn
- Giảm ma sát và mài mòn giúp bảo vệ bề mặt kim loại khỏi bị trầy xước và hư hại do ma sát.
- Chống oxy hóa ngăn chặn dầu bị biến chất khi tiếp xúc với không khí và nhiệt độ cao.
- Chống gỉ và chống ăn mòn bảo vệ kim loại khỏi tác động của nước, axit và các hợp chất có hại.
- Chịu cực áp (EP - Extreme Pressure) giúp dầu hoạt động tốt trong điều kiện tải trọng lớn, tránh hiện tượng "hàn dính" kim loại.
- Tẩy rửa và phân tán cặn bẩn giữ cho động cơ và hệ thống bôi trơn sạch sẽ, ngăn ngừa đóng cặn.
- Chống tạo bọt hạn chế bọt khí trong dầu, giúp dầu bôi trơn hiệu quả hơn.
Các loại phụ gia trong dầu bôi trơn
Phụ gia chống mài mòn (AW - Anti-Wear)
- Tạo một lớp màng bảo vệ mỏng trên bề mặt kim loại để hạn chế ma sát.
- Được sử dụng trong dầu động cơ, dầu thủy lực, dầu hộp số.
Phụ gia chịu cực áp (EP - Extreme Pressure)
- Hoạt động tốt trong điều kiện tải trọng nặng và áp suất cao.
- Phổ biến trong dầu bánh răng, dầu công nghiệp.
Phụ gia chống oxy hóa
- Ngăn ngừa quá trình oxy hóa làm dầu bị biến chất và đặc quánh.
- Giúp dầu sử dụng lâu hơn mà không bị giảm chất lượng.
Phụ gia chống gỉ và chống ăn mòn
- Bảo vệ kim loại khỏi quá trình oxy hóa và sự tấn công của axit.
- Thường có trong dầu thủy lực, dầu động cơ.
Phụ gia tẩy rửa và phân tán
- Giữ cho dầu luôn sạch bằng cách hòa tan muội than và cặn bẩn.
- Quan trọng trong dầu động cơ để ngăn chặn bám cặn trong máy.
Phụ gia chống tạo bọt
- Giúp dầu không bị sủi bọt khi hoạt động, tránh làm giảm hiệu suất bôi trơn.
- Được sử dụng trong dầu hộp số, dầu thủy lực.
Phụ gia tăng độ nhớt
- Giúp dầu duy trì độ nhớt phù hợp ở nhiệt độ cao.
- Được sử dụng trong dầu động cơ, dầu hộp số.
Phụ gia ức chế tạo bùn
- Ngăn chặn sự hình thành bùn dầu, giúp hệ thống bôi trơn sạch hơn.
- Phổ biến trong dầu động cơ xe tải, xe hơi.
Các loại dầu bôi trơn theo tỷ lệ phụ gia
| Loại dầu | Tỷ lệ phụ gia (%) | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Dầu khoáng thông thường | 5 - 10% | Bôi trơn máy móc cơ bản |
| Dầu bán tổng hợp | 10 - 20% | Ô tô, xe tải, máy công nghiệp |
| Dầu tổng hợp | 20 - 30% | Hệ thống hoạt động khắc nghiệt, máy bay, động cơ hiệu suất cao |
Cách lựa chọn dầu bôi trơn có phụ gia phù hợp
- Nếu cần bảo vệ động cơ khỏi mài mòn hãy chọn dầu có phụ gia chống mài mòn (AW).
- Nếu máy hoạt động dưới tải trọng lớn hãy chọn dầu có phụ gia chịu cực áp (EP).
- Nếu dầu dễ bị oxy hóa hãy chọn dầu có phụ gia chống oxy hóa.
- Nếu cần dầu luôn sạch hãy chọn dầu có phụ gia tẩy rửa và phân tán.
Lưu ý khi sử dụng dầu bôi trơn có phụ gia
- Không trộn lẫn dầu có phụ gia khác nhau để tránh phản ứng hóa học gây giảm hiệu suất.
- Chọn dầu có phụ gia phù hợp với điều kiện làm việc để đảm bảo hiệu suất tối ưu.
- Thay dầu đúng định kỳ để tránh dầu bị phân hủy và mất tác dụng bảo vệ.
- Kiểm tra độ nhớt và tình trạng dầu thường xuyên để đảm bảo dầu còn đủ hiệu quả bôi trơn.
Phụ gia trong dầu bôi trơn đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tính năng bảo vệ, giúp dầu chịu nhiệt tốt hơn, chống mài mòn và tăng tuổi thọ thiết bị. Việc lựa chọn đúng loại dầu có phụ gia phù hợp sẽ giúp máy móc vận hành hiệu quả, giảm tiêu hao nhiên liệu và tránh hư hỏng sớm.