Đồng tâm mâm cặp là gì?
Đồng tâm mâm cặp là mức độ trùng khớp giữa trục quay chính của máy tiện CNC và điểm kẹp phôi trên mâm cặp. Một mâm cặp có độ đồng tâm tốt sẽ đảm bảo rằng phôi được giữ chính xác trên đường tâm quay, giúp quá trình gia công đạt độ chính xác cao, giảm rung động và tăng tuổi thọ dao cụ.
Nếu mâm cặp không đồng tâm, phôi sẽ bị lệch khi quay, gây ra lỗi kích thước, sai lệch hình học hoặc bề mặt không đạt yêu cầu sau khi gia công.
Cách kiểm tra độ đồng tâm mâm cặp đúng cách
Chuẩn bị dụng cụ
- Đồng hồ so (Dial indicator)
- Đế từ cố định đồng hồ so
- Phôi chuẩn (có dạng trụ, đã được mài chính xác hoặc tiện chuẩn)
- Máy tiện CNC đang ở trạng thái nghỉ và an toàn
Gắn phôi vào mâm cặp
- Gắn phôi chuẩn vào mâm cặp như khi gia công thông thường.
- Siết chặt mâm cặp bằng lực phù hợp (tùy thuộc vào loại mâm cặp: cơ, khí nén, thủy lực...)
Cố định đồng hồ so
- Gắn đồng hồ so vào đế từ và cố định trên bàn máy.
- Điều chỉnh để đầu đo của đồng hồ tiếp xúc nhẹ với bề mặt tròn ngoài của phôi, gần vị trí giữa chiều dài của phôi.
Quay trục chính bằng tay
- Quay trục chính máy tiện chậm bằng tay một vòng (360°).
- Quan sát kim đồng hồ so xem biên độ dao động là bao nhiêu.
Đánh giá kết quả
- Nếu sai lệch trong khoảng 0.01 – 0.03 mm (tuỳ vào yêu cầu gia công) thì mâm cặp được xem là đồng tâm tốt.
- Nếu độ lệch vượt mức cho phép, cần kiểm tra lại mâm cặp, bề mặt tiếp xúc của hàm kẹp, hoặc thay mâm cặp nếu cần.
Các loại mâm cặp CNC thường dùng hiện nay
Loại mâm cặp |
Đặc điểm |
Ứng dụng |
Mâm cặp 3 hàm |
3 hàm chuyển động đồng thời, tự định tâm |
Gia công phôi tròn, trục, tiện đa năng |
Mâm cặp 4 hàm |
4 hàm điều chỉnh độc lập, không tự định tâm |
Gia công phôi không đều, không đối xứng |
Đầu kẹp ống kẹp (Collet) |
Dùng ống kẹp chính xác cao, độ đồng tâm tốt |
Gia công tốc độ cao, phôi nhỏ, yêu cầu độ chính xác cao |
Mâm cặp thủy lực |
Kẹp bằng áp suất dầu, lực kẹp lớn |
Gia công hạng nặng, phôi lớn, yêu cầu độ ổn định cao |
Mâm cặp khí nén |
Kẹp bằng khí nén, thao tác nhanh |
Gia công tốc độ cao, cần thay phôi thường xuyên |
Mâm cặp chân không |
Kẹp bằng lực hút chân không, không làm biến dạng phôi |
Gia công phôi mỏng, vật liệu dễ vỡ, bề mặt lớn |
Kiểm tra độ đồng tâm mâm cặp là một bước quan trọng giúp đảm bảo độ chính xác trong gia công CNC. Việc lựa chọn đúng loại mâm cặp phù hợp với loại phôi và thường xuyên kiểm tra độ đồng tâm giúp tối ưu hiệu suất, tăng chất lượng sản phẩm và kéo dài tuổi thọ máy móc. Đây là kỹ năng cần thiết cho mọi kỹ thuật viên và thợ máy vận hành máy tiện CNC chuyên nghiệp.