Mã lệnh G là gì?
Mã G (G-Code) là ngôn ngữ lập trình chuẩn được dùng để điều khiển chuyển động và hoạt động của máy CNC. Mỗi lệnh bắt đầu bằng chữ "G" kèm theo một con số, chẳng hạn như G00, G01, G02 hay G03. Mỗi mã như vậy sẽ quy định cho máy một hành động cụ thể, ví dụ như di chuyển nhanh, cắt thẳng hay chạy theo cung tròn.
Thông qua mã lệnh G, người lập trình có thể chỉ cho máy biết vị trí cần đến, cách di chuyển, tốc độ cắt, cũng như các chi tiết kỹ thuật trong quá trình gia công. Có thể nói, mã lệnh G đóng vai trò như "ngôn ngữ giao tiếp" giữa con người và máy CNC, giúp máy thực hiện chính xác những yêu cầu trong sản xuất.
Giải thích các mã lệnh G00, G01, G02, G03
Mã lệnh G00 (Di chuyển nhanh)
Lệnh G00 yêu cầu máy di chuyển đầu cắt (hoặc trục) với tốc độ nhanh nhất có thể đến vị trí mục tiêu mà không cắt. Đây là một lệnh dùng để di chuyển máy tới điểm cần thiết nhanh chóng trước khi bắt đầu quá trình gia công chính. Ví dụ, nếu bạn muốn đưa dao cắt đến một vị trí cụ thể trên bản vẽ mà không cần cắt, bạn sẽ dùng mã G00. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tốc độ di chuyển nhanh có thể không phù hợp với mọi loại vật liệu.
Mã lệnh G01 (Di chuyển có điều khiển, cắt thẳng)
G01 là lệnh di chuyển với tốc độ đã được xác định trước và sẽ thực hiện cắt theo một đường thẳng từ điểm này đến điểm khác. Mã này được sử dụng khi bạn muốn thực hiện quá trình gia công, cắt gọt vật liệu theo một đường thẳng. Cụ thể, bạn sẽ chỉ định tốc độ cắt (Feedrate) cùng với các tọa độ điểm cuối của chuyển động.
Mã lệnh G02 (Di chuyển theo cung tròn theo chiều kim đồng hồ)
G02 yêu cầu máy di chuyển đầu cắt theo một cung tròn theo chiều kim đồng hồ. Trong lệnh này, người lập trình sẽ cần chỉ ra bán kính hoặc tọa độ của trung tâm của cung tròn, giúp máy biết được chính xác đường đi của dao cắt.
Mã lệnh G03 (Di chuyển theo cung tròn ngược chiều kim đồng hồ)
Tương tự như G02, nhưng lệnh G03 yêu cầu máy di chuyển đầu cắt theo một cung tròn ngược chiều kim đồng hồ. Việc sử dụng G03 cho phép bạn tạo ra những hình dạng tròn hay cong ngược lại theo yêu cầu của bản vẽ thiết kế.
Một số chuyển động cơ bản trong CNC
Chuyển động thẳng
Chuyển động thẳng là một trong những chuyển động cơ bản nhất trên máy CNC, được thực hiện khi sử dụng mã lệnh G01. Khi máy di chuyển theo đường thẳng, dao cắt sẽ di chuyển từ một điểm này đến điểm khác mà không thay đổi phương hướng. Lệnh G01 yêu cầu máy cắt theo hướng xác định với tốc độ đã được lập trình sẵn, và nó sẽ được sử dụng trong quá trình gia công các bề mặt phẳng hoặc các chi tiết có dạng hình học đơn giản.
Chuyển động theo cung tròn
Chuyển động theo cung tròn được thực hiện khi bạn sử dụng mã lệnh G02 hoặc G03. Đây là chuyển động mà dao cắt di chuyển theo một vòng tròn, tạo ra các hình tròn hoặc cung tròn trong quá trình gia công. Tùy vào yêu cầu gia công, bạn sẽ sử dụng G02 cho chuyển động theo chiều kim đồng hồ và G03 cho chuyển động ngược chiều kim đồng hồ. Để thực hiện chuyển động này, người lập trình sẽ chỉ định bán kính hoặc trung tâm của cung tròn.
Chuyển động nhanh
Chuyển động nhanh được thực hiện khi sử dụng mã lệnh G00. Đây là chuyển động không cắt và chủ yếu được sử dụng để di chuyển dao cắt từ vị trí này đến vị trí khác nhanh chóng mà không gia công vật liệu. G00 giúp tiết kiệm thời gian, nhưng tốc độ di chuyển này có thể không phù hợp khi máy cần gia công chi tiết chính xác.
Chuyển động theo đường chéo
Chuyển động đường chéo là một dạng đặc biệt của chuyển động thẳng, nơi dao cắt di chuyển theo một hướng chéo trên mặt phẳng gia công. Đây thường là kết quả của sự kết hợp của các chuyển động theo các trục X và Y cùng lúc, giúp tạo ra các bề mặt hoặc hình dáng phức tạp hơn. Chuyển động đường chéo có thể được lập trình thông qua các lệnh G01, G02, hoặc G03 tùy vào yêu cầu thiết kế.
Chuyển động vòng
Chuyển động vòng được sử dụng để tạo ra các bề mặt xoắn ốc hoặc các lỗ xoắn trong gia công. Đây là một dạng kết hợp của chuyển động theo cung tròn (G02 hoặc G03) cùng với chuyển động thẳng (G01), giúp tạo ra các chi tiết có hình dạng xoắn ốc hoặc dạng 3D.